Türkiye`nin İnanç Turizmi Merkezleri

Gerek Ilk Çağ medeniyetlerinin Anadolu'da gelişmesi gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde Havarilerin, Orta Çağ'da ise Musevilerin bulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu bu topraklara sığınmış olmaları Türklerin kendi dini olan Islamiyet'e ait eserlerin yanı sıra çok sayıda sinagog ve kilisenin de Anadolu'da yer almasına neden olmuştur.

Milletimizin Islami anlayış paralelinde derin saygı ve hoşgörü içerisinde günümüze kadar ulaşan bu eserler Türkiye'yi diğer ülkelerden daha avantajlı duruma getirmektedir. Insanların devamlı ikamet ettikleri, çalıştıkları ve günlük yaşantılarının dışında; dini inançlarını gerçekleştirmek ve inanç çekim merkezlerini görmek amacıyla yaptıkları turistik amaçlı gezilerin turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi Inanç Turizmi olarak tanımlanabilmektedir.
Örneğin

İstanbul. Müslümanlık açısından en önemli şehirlerden biridir. İstanbul, dini anlayış ve din sosyolojisi konusundaki çalışmalara ışık tutabilecek bir dünya merkezidir. En önemli kiliselerden biri olan ve günümüze kadar sağlam bir şekilde kalabilen Ayasofya Kilisesi ve Ortodoks dünyası için büyük öneme sahip olan Fener Patrikliği de İstanbul’da bulunmaktadır.

Konya. İnsanlık dostu, barış taraftarı ve büyük yol gösterici Mevlana’nın Türbesi Konya’dadır. Konya-Beyşehir’de bulunan Eşrefoğlu Camii, Anadolu’daki ahşap taşıyıcılara sahip camiilerin en büyüğü ve özgünüdür.

Edirne. Mimar Sinan’ın 80 yaşında inşa ettiği ve "Ustalık Eserim" dediği Selimiye Camii, Osmanlı-Türk Sanatı’nın ve dünya mimarlık tarihinin baş yapıtlarındandır. Üç Şerefeli Camii, II. Bayezıt Camii ve Eski Camii gibi daha birçok eserin bulunduğu Edirne de önemli dini merkezlerden biridir.

Bitlis-Ahlat Kümbetleri. Selçuklu Mimarisi’nin en seçkin örnekleri olan ve "kümbet" adı verilen anıt mezarlar, tarihten günümüze yansıyan görkemli yapılardır. Bunlardan Ulu Kümbet, Hüseyin Timur Kümbeti, Buğatay Aka Kümbeti, Hasan Padişah Kümbeti, Erzan Hatun Kümbeti, Emir Bayındır Kümbeti ve Keşiş Kümbeti önemli eserlerden birkaç tanesidir.

Kars-Menuçehr Camii. 1072 yılında Ani Emiri Menuçehr tarafından Ani’de yapılan cami, konumu ile dikkat çeker. Selçuklular’ın Anadolu’da inşa ettikleri ilk camiidir.

Bursa. Osmanlılar’ın ilk başkenti olması nedeniyle, İslami eserler bakımından çok zengindir. Yeşil Camii ve Türbesi, çok kubbeli camilerin en klasik ve abidevi örneği olan Ulu Camii, Muradiye ve Yıldırım Bayezıt Külliyeleri, Emir Sultan Camii gibi bir çok dini eser bulunmaktadır.

İznik. 19 kez gerçekleştirilen Konsil toplantılarının ilk sekizi Türkiye’de yapılmıştır. Özellikle Konsil toplantılarının geleneğinin oluşmasına neden olan 1. Toplantı ile 7. Toplantı, İznik’te bulunan Ayasofya ve Konsil Sarayı’nda yapılmıştır.

Şanlıurfa. Peygamberler şehri olarak bilinen Şanlıurfa; Balıklı Göl, Hz. İbrahim Peygamber’in doğduğu mağara, sabır timsali olarak bilinen Hz. Eyyüp Peygamber’in Makamı ve Türbesi, Şuayip Şehri gibi bir çok dini eserin birarada bulunduğu bir merkezdir.

Harran. Kutsal kitaplarda adı geçen Harran, İnanç Turizmi’nin Türkiye'deki odak noktalarından biridir. Kutsal kitaplarda yazılanlara göre İbrahim Peygamber, Şanlıurfa'dan güneye doğru göç ederken Harran'da konaklamıştır. İbrahim Peygamber’in babası Terah burada ölmüştür.

İçel-Tarsus. Hıristiyanlığı yaymak ve uluslararası bir din haline getirmek için büyük gayret gösteren St. Paul’un doğum yeri Tarsus olarak gösterilmektedir. Tarsus’ta St. Paul Kilisesi ve St. Paul Kuyusu bulunmaktadır. Ayrıca, İçel’de Meryemlik (Aya Tekla), Olba Mabet Kilisesi, Meryem Ana Kilisesi ve Alahan Manastırı gibi birçok eser bulunmaktadır.

Manisa-Thyatira Kilisesi (Akhisar Kilisesi). Bugün şehir içinde tuğla kalıntılarının bulunduğu yerin eskiden kilise olduğu anlaşılmaktadır. İncil’de adı geçen yedi kiliseden birisi olan bu kilisenin "Devamlı Kurban" ve "Sıkı Tutan" gibi anlamları vardır.

Philadelphia Kilisesi (Alaşehir Kilisesi). İncil’de adı geçen 7 kiliseden birisi olan bu kilisenin adı "Baki Kalan" ve "Benimle Yürü" anlamlarına gelmektedir.

Hatay-Antakya. Geleneksel inanca göre "Matta İncil"i Antakya’da yazılmıştır. İsa’ya inananlara göre ilk kez "Hıristiyan" adı Antakya’da verilmiştir. İnanışa göre Aziz Paulus, İncil’i putperestlere ilan etmek için Antakya’dan hareket ederek üç yolculuk yapmıştır. "Altın Ağızlı" lakabıyla tanınan Aziz Yuhanna’nın Antakyalı olarak bilinmesi, "Kutsal Kitap" okulunun burada bulunuşu ve dünyanın ilk kiliselerinden biri olan St. Pierre Kilisesi Antakya’nın dinsel önemini arttırmaktadır.

St. Pierre Anıt Müzesi. Dünyanın ilk kiliselerinden biridir. İsa’ya inananlar "Hıristiyan" adını ilk kez bu kilisede almıştır. 1963 yılında Papa 6. Paul tarafından hac yeri olarak ilan edilmiştir. Her yıl 29 Haziran’da Katolik Kilisesi’nce burada ayin düzenlenmektedir. Ayrıca, St. Simon Stilist Manastırı ve Aziz Paulus’un İncil’i ilan etmek için hareket ettiği Seleucia liman kalıntıları gibi eserler günümüze kadar ulaşmıştır.

İzmir-Selçuk Meryem Ana Evi. Selçuk’a 9 km. uzaklıkta, 420 m. yüksekliğindeki Bülbül Dağı üzerinde Hıristiyanlarca "Panaya Kapulu" olarak da adlandırılan ve kutsal olarak kabul edilen yerin M.S. 4.yüzyılda inşa edildiği sanılmaktadır. Meryem Ana’nın 101 yaşına kadar burada yaşadığına ve öldüğüne inanılmaktadır. Hıristiyanlığın yayılmasından sonra, buraya haç şeklinde bir kilise inşa edilmiştir. Papalık tarafından 1967 yılında Hıristiyanlığın kutsal bir yeri olarak da ilan edilen Meryem Ana Evi’nde, 15 Ağustos’u izleyen ilk Pazar günü ayin yapılmaktadır. Bundan başka; St. Jean Bazilikası (Hz. İsa’nın on iki havarisinden biri olan St. Jean’ın mezarı), Yedi Uyurlar, Yedi Kilise’den üçü (İzmir, Efes ve Bergama) gibi eserler de bulunmaktadır.

Nevşehir-Kapadokya. Kapadokya, St. Paul’un 30 senelik misyonerlik gezisinde uğrayarak ilk kilisenin kurulması için seçtiği yerlerden belki de en önemlisidir. Doğal yapısı, kayalara oyulmuş çok sayıda kiliseleri ve bu kiliseleri süsleyen duvar resimleri ile Türkiye’nin en fazla ilgi çeken yörelerinden biridir. Nevşehir’de özellikle Göreme Vadisi, Zelve, Çavuşin, Ortahisar, İbrahimpaşa, Mustafapaşa, Yeşilöz, ve Akçasaray’da olmak üzere Kaya Kiliselerinin sayısı 2.202’nin üzerindedir.

Derinkuyu Ortodoks Kilisesi. Batı giriş kapısı üzerindeki on satırlık kitabeden anlaşıldığına göre kilise, Aziz Thedoros Trion’a adanmıştır. Sultan Abdülmecit Dönemi’nde (1839-1861) Konya Metropoliti Neofitos’un teşviki ve "Malakpoi" halkının maddi destekleriyle, Haldiaslı baş mimar Kiriako Papadopoulus tarafından 1858 yılında inşa edilmiştir.

Isparta-Yalvaç. Yalvaç Antiocheia Antik Kenti’nde bulunan St. Paul Kilisesi de, ilk Hıristiyan Kiliselerinden biridir. Aziz Paul, Roma vatandaşı olma hakkını elde ettikten sonra Saul ve Hananya tarafından vaftiz edilmiştir.

St. Paul Aziz Barnabas ile birlikte M.S. 46 yılında kente gelerek buradaki sinagogda ilk resmi vaazını vermiştir. Daha sonra bu sinagog üzerine St. Paul Kilisesi inşa edilmiştir.

Antalya. İncil'de adı geçen ve Aziz Paul’un ziyaret ettiği yerler arasında gösterilir.

Antalya-Demre. Hıristiyan aleminin Noel Babası olarak bilinen Aziz Nicolaus’un psikoposluk yaptığı yer olarak bilinmektedir. Aziz Nicolaus Demre’de yaşamış ve burada ölmüş ve sonra anısına 6. yüzyılda bir kilise inşa edilmiştir. Her yıl, 6 ve 8 Aralık tarihleri arasında Demre ve Kaş’ta Uluslararası Noel Baba Festivali düzenlenmesi geleneksel hale getirilmiştir.

Denizli-Laodikya (Goncalı) Kilisesi. Denizli’nin 6 km. kuzeyinde bulunan Laodikya Antik Kenti adını Helenistik Devir’de bölgeye egemen olan Seleukoslar Kralı II. Antiochos’un (M.Ö. 250) karısı Laodike’ye izafeten almaktadır. Laodikya, M.S. 5. yüzyılda Ecumenikal Konseyi’nin toplandığı önemli bir psikoposluk merkeziydi. Buna ek olarak, İncil’in son Bab’ının Vahiy bölümünde adı geçen 7 Kiliseler’den biri olarak da bilinmektedir.

Balıkesir-Ayvalık-Taksiharis ve Aya Nicola Kiliseleri. Tevrat ve İncil’den alınan dini konuların işlendiği fresklerle süslü olan kilise, Ortodoks Alemince kutsal sayılan yerlerden biri olarak ziyaret edilmektedir.

Bunlardan başka; Ankara-Hacı Bayram Camii ve Türbesi, Siirt-Veysel Karani ve İbrahim Hakkı Hz.’leri Türbesi, Sivas-Ulu Camii, Eskişehir-Yunus Emre Türbesi, Mardin-Dayr-ul Zaferan Manastırı, Erzurum-Çifte Minareli Medrese, Trabzon-Sumela Manastırı, Van-Akdamar Adası ve Çarpanak Kiliseleri, Karaman-Deyle, Derbe ve Binbir Kiliseler, Kars-Ani Harabeleri ve Ağrı Dağı gibi daha birçok eser dini açıdan önem taşımaktadır.

Soğuk kış günlerinin sıcak lezzeti Boza....

Yüzyılların Lezzeti Boza

Darı, bulgur, pirinç, buğday ve arpa gibi tahılların kısaca su ile mayalanması sonucu ortaya çıkan ‘boza’, şimdi unutulmaya yüz tutmuş olsa da, özellikle Osmanlı döneminin en itibarlı içeceklerinden biriydi. Boza üretimi ve tüketimi ülkemizde hâlâ devam ederken, tarihte tüketildiği coğrafyalarda bugün neredeyse hiç üretilmiyor.

Tarımsal yaşama geçen insanlık ürettiği tahılları depolarda ve kilerlerde muhafaza ediyordu. Fakat tahılların doğru koşullarda muhafaza edilmemesinden dolayı çimlenmesi ve bu çimlenmiş tahıllarla üretilen yemeklerin soğuduktan sonra mayalanması, büyük olasılıkla bozanın ilk çıkış noktasını oluşturur. Bozayla ilgili diğer bir teori de ekmek mayalanması esnasında da ortaya çıktığına yönelik.

Tarımsal yaşama geçen insanlık ürettiği tahılları depolarda ve kilerlerde muhafaza ediyordu. Fakat tahılların doğru koşullarda muhafaza edilmemesinden dolayı çimlenmesi ve bu çimlenmiş tahıllarla üretilen yemeklerin soğuduktan sonra mayalanması, büyük olasılıkla bozanın ilk çıkış noktasını oluşturur. Bozayla ilgili diğer bir teori de ekmek mayalanması esnasında da ortaya çıktığına yönelik.


BOZACILARIN İTİBARI
Kimi tarihçilere göre 8–9 bin yıllık bir geçmişi olduğu söylenen mayalanmış tahıl içecekleri Çin’den Kafkasya’ya, Orta Doğu, Anadolu, Doğu Avrupa’ya kadar birçok coğrafyada farklı isimlerle keyifle tüketilmekteydi. Osmanlı İmparatorluğu’nun en gözde içeceği olan bozanın satıldığı ve içildiği dükkânlara ‘bozahane’ adı verilirdi.


BOZAYA EŞLİK EDENLER
Osmanlı döneminde seyyar bozacılar, bozanın yanında simit veya gevrek satıyorlardı. Boza, o zamanlar tarçının yanı sıra zencefil, kakule, karanfil, Hindistan cevizi, bal ve pekmez eşliğinde içiliyordu. Günümüzde ise sadece tarçın ile tüketiliyor.

Seyyar bozacılar, 15 – 20 yıl öncesine kadar soğuk gecelerde, sokak sokak avazı çıktığı kadar bağırarak manilerle boza satarlardı. Fakat giderek ahşap konakların yerini alan yüksek ve ısıcamlı pencerelerle donatılmış binalara manilerini ulaştıramayan seyyar bozacılar kayboldu. 300 bozahane sayısı bugün belki 3’e düştü. Fakat binlerce yıllık bu içecek mutfak kültürümüzde yaşıyor.

Belki de artık sadece içecek olarak tüketmek değil, bozadan yeni tatlar da üretmek gerekli. Bu nedenle yetenekli bir aşçı olan Savaş Aydemir’in boza tatlısını sizler için tattık. Gerçekten muhteşem lezzetli bu tatlının tarifini sayfalarımızda bulabilirsiniz.

Asırlar boyu hayatımızda derinlemesine yer alan bozayı tek bir makalede anlatmak mümkün değil. Ahmet Nezihi Turan’ın hazırladığı ‘Acısıyla Tatlısıyla Boza’ adlı kitapta bozaya dair tüm bilgiler derinlemesine bulunuyor.

LEBLEBİ HELVASI
Malzemeler:
200 gr leblebi unu
200 gr tereyağı
200 gr toz seker
400 gr su

Yapılışı:
(Un helvası gibi yapılır) Bir kapta tereyağı eritilip leblebi unu kavrulur. 5–6 dakika kavrulduktan sonra şeker ve su ilave edilir. Bir kaç dakika pişirildikten sonra hazır olur.



BOZA TATLISI
Malzemeler:
Boza köpüğü, 500 gr boza, 100 gr krema

Yapılışı:
Boza ve krema önce çukur bir kabın içinde 5-10 dk. kadar çırpılarak inceltilir. Ardından içi boş küçük bir metal tüpe ya da temiz bir kâğıttan elde edebileceğiniz külâh biçimindeki aparata sıvı kıvamındaki malzeme alınır. Çukursu bir kurabiyenin ya da fırınlanmış şekerli hamurun üzerinde gezdirilen malzeme, isteğe göre ahududu ya da çikolata sos ile lezzetlendirilir.

Sivas’ın zengin lezzetleri

Sivas’ın zengin lezzetleri

Binlerce yıl önceye dayanan geleneksel bir derinliği olan Sivas mutfağı, doğada kendiliğinden yetişen otları bakımından da hayli zengin...

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de gastronomiye olan ilgi gün geçtikçe artıyor. Bu ilgi sayesinde, sektörün profesyonellerinden, resmi devlet kurumlarından ve bireysel çalışmalardan Türk mutfak dünyasına önemli katkılar sağlanıyor. Bireysel çalışmalar, dergi ve gazetelerde yayımlanan yazılar, bilimsel konferanslara sunulan bildiriler, televizyonlardaki yemek programları ve yayımlanan kaliteli yemek kitapları şeklinde oluyor.
İşte Müjgan Üçer’in Sivas mutfağının tüm sosyolojik ve felsefi boyutlarının ışığında hazırlamış olduğu ‘Anamın Aşı, Tandırın Başı’ adlı kitabı da muhteşem bir eser olmuş. Kitapta, bölgesel bir mutfağın binlerce yıl önceye dayanan geleneksel derinliği anlatılırken, yemek kültürünün Anadolu medeniyetini nasıl etkilediği de gözler önüne seriliyor. Sivas, Hititler, Frigler, Lidyalılar, Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılara ev sahipliği yapmış. Meşhur İpek Yolu üzerinde bulunan Sivas, sınırları içindeki zengin tuz yataklarıyla da yıllarca Anadolu’nun tuz deposu olmuş. Sivas’ta 16. ve 17. yüzyıllarda tam 20 adet büyük tuzlanın faaliyet halinde olduğu biliniyor. Tarihte tuz o kadar değerli ve az bulunan bir maddeydi ki, tarihi İpek Yolu’nun güzergâhı, hep tuz kaynaklarının bulunduğu yerler göz önüne alınarak düzenleniyordu. Yusuf Has Hacip, ünlü Kutadgu Bilig adlı kitabında yöneticilere öğüt verirken, cömert ve sofralarının herkese açık olmalarını söylüyor ve ardından “tuz, ekmek yedir” diyor. Sivas’ın stratejik bir bölge olmasının diğer önemli sebebi ise buradaki zengin su kaynakları. Halk bu su kaynaklarını özelliklerine göre isimlendirip kendi kültürüne katmış. Ayrıca, çayın Sivaslıların yaşamına çok sonradan girmesine rağmen, çay ile ilgili deyişler, hatta ilahiler yazılmış olması da çok ilginç. Müjgan Üçer’in Sivaslı kadınlardan derlemiş olduğu ‘Çay İlahisi’nde, çay mecazi olarak cennet şarabına, semaverin yanışı da dervişlerin gönül ateşine benzetiliyor ki, aslında bir aşıklar şehri olan Sivas için bu şairane benzetmeler çok uygun düşüyor.

İLLE DE MADIMAK
Sivas mutfağı doğada kendiliğinden yetişen otlar bakımından çok zengin bir mutfak. Baharla birlikte başta ünlü madımak olmak üzere, evelik, ebegümeci, ısırgan, gelin parmağı, sarmaşık, yemlik, livik, tellice gibi lezzetli otlardan çok çeşitli ve zevkli yemekler yapılıyor. Bunlar çok seviliyor. Hatta gök gürlemeden önce bu otların yedi çeşidinden hazırlanan yemeği yiyenlerin o yıl hiç hastalanmayacaklarına inanılıyor. Bu otların içinde madımağın farklı bir yeri var. Anadolu’nun birçok yerinde bilinmesine rağmen, madımak Sivas’ın mutfak kültüründe adeta bir efsane olmuş. Madımak, zorlu geçen ağır bir kıştan sonra baharın müjdeleyicisi olarak ortaya çıkıyor. Halk hekimliğinde birçok derde deva olduğu söylenen madımağın toplanması ve hazırlanması da oldukça zor ve iyi bir madımak yemeği yapmak ustalık gerektiriyor.
Müjgan Üçer’in kitabında birçok felsefi öğe kullanılmış. Bunlardan en ilginci, baca ve leylek pilavı. Eski evlerin damları toprak olurmuş ve baca diye adlandırılırmış. Bahar yağmurlarından sonra evlerin damındaki bu toprakta çeşitli otlar yeşerir ve kimin bacası çok otlu ve güzel ise o bacada pilav pişirilirmiş. Leylek pilavı ise, leyleklerin geldiği güne denk getirilirmiş ve bolca pişirilen bu pilav nedeniyle özellikle çocuklar adeta bir bayram yaşarlarmış.
Sivas mutfak kültürünü derinlemesine araştıran ve yazan Müjgan Üçer’e dünya mutfak kültürüne kazandırdığı bu eserden dolayı şükranlarımızi sunarım.

Foça

Sirenler sustu, foklar konuşuyor!

Yüzyıllar önce, bir kuşun bedenine ve bir kadının başına sahip Sirenler'in büyülü müziğiyle aklı başından giden gemiciler, yollarını şaşırıp kendilerini Siren kayalarında bulmuşlar. Eşsiz güzellikteki Siren kayalıkları, koruma altındaki fok balıkları, antik kalıntıları, tapınakları, çok sayıda kuş türü ve taze balıklarıyla, biz de kendimizi Foça'da bulduk!..

Mitolojide kuş vücutlu, kadın başlı ve yaptıkları büyülü müziğin güzelliğiyle ünlü yaratıklar olan Sirenler'in burada yaşadığı ve gemicilere yollarını şaşırtıp, bu kayalıklara çarpmalarına neden olduklarına inanılırmış. 12 Ion kentinden biri olan Foça'da yaşayanlar, M.Ö. 6. yüzyılda Fransa'nın güneyinde Marsilya kentini kurmuşlar. Tarihi, mimari dokusu, damak zevkine düşkün olanları mutlu kılan lezzetleri, tertemiz havası ve renkli sokakları ile her mevsim ziyaret edilebilecek özellikte. Güvenli, küçük, şirin aynı zamanda da balıkçılık ve turizmin odak noktası, tam bir huzur sığınağı...Foça, Eylül ve Ekim aylarında bir başka güzellik kazanıyor. Ege denizi üzerinden gelip sahile vuran ılık ve deniz kokulu rüzgâra karışan ızgara balık ve rakı kokusu, restoranları karşı konulmaz çekim alanına dönüştürürken; gün batımında yeri göğü kırmızıya boyayan güneş ışınlarının etkisi en çok Siren kayalıklarında anlam kazanıyor. Gezi sayfalarının takipçileri, kayalara ve yüzey şekillerine olan tutkumu fark etmişlerdir. Bu konuda hayret uyandıracak birçok yer var. Ama önce Foça ve Siren kayalıkları...Arkeolojik, doğal ve mimari değerlerin bir bütün olarak yer aldığı Foça, sahip olduğu değerlerin korunarak gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak amacıyla, 1990 yılında özel çevre koruma bölgesi ilan edilmiş. 1991'de, Akdeniz Foku Türkiye Ulusal Komitesi tarafından pilot bölge seçilmiş. Haziran 1993'ten beri proje ekibi tarafından yapılan araştırmalarda, fokların yaşamak için Foça adalarını seçtiği belirlenmiş. Fokların yanı sıra bazı kuş cinsleri için de Foça adaları önemli yer tutar hale gelmişse de, yasalar Foça ve çevresini kuşatan yazlıklara pek mani olamamış.

65 km uzaklıktaki İzmir iline bağlı 28 ilçeden biri olan Foça, Menemen ile Çandarlı körfezi arasında yer alıyor. Üç yönden deniz havası alan yöre balıklarıyla da ün kazanmış. Foça önlerinde yer alan altı ıssız ada içinde, şüphesiz görsel özelliği olanların başında Siren kayalarının bulunduğu Orak adası geliyor. İncir adası ise 15 dakikalık uzaklıkta İngiliz burnu karşısında Foça çıkışındaki ilk ada ve tek antik kalıntıya sahip. Mezar, mum yerleri, su dinlendirme süzme kanalları, mağara, Kybele kabartma ve tapınak kalıntısı olan adada, küçük bir çamlık da bulunuyor. Diğerleri Kartdere, Fener, Hayırsız, Metelik ada ile bazı adalar grubundan oluşuyor. Genellikle çalılık, bodur, maki türü bitkiler ve kır çiçekleriyle kaplı adalarda tepeli karabataklar, gümüş martı, sumru gibi çeşitli kuş türleri yuvalanıyor. Foça'da limandan düzenlenen ve eski Foça'yı yeni Foça'ya bağlayan yol üzerindeki plajları, koyları gün batımıyla daha da güzelleşen adaları, günübirlik tekne turlarına katılarak doyasıya yaşama imkanı bulunuyor.

Dünya üzerinde toplam sayıları 350-400'ü bulan foklara, Türkiye, Yunanistan ve kuzeybatı Afrika sahillerinde rastlanıyor. Neslinin tükenme tehlikesi bulunan ve 12 memeli türünden biri olan foklar, Türkiye'de Foça adalarını mesken edinmişler. Aslanburnu ile Deveboynu burnu arasında kalan adaların 2 mil uzağına kadar olan bölge, Akdeniz foku koruma alanı ilan edilmiş. Latince adı "Monochus Monochus" olup,sakinliği seven Akdeniz foklarının karaya çıkma ihtiyacı duymaları ve yaşadıkları ortamda insanlardan rahatsız olmaları nedeniyle; fokların görüldüğü Siren kayalıkları ve Orak adasına 100 m'den fazla yaklaşmak yasaklanmış. Gün içinde 100-110 km yol alabilecek kadar iyi bir yüzücü olan fokların 2 yıl öncesine kadar kışın Foça limanı sahiline kadar geldiğine şahit olan Foçalılar, şimdi onları turistik eşya dükkânlarında satılan fok resimli kupa, bardak ve tişörtlerde görebiliyorlar.

Eski Foça, antik dönemde "Phokaia" adını taşıyormuş. Körfez adalarının fok balıklarına benzemesi, bu adın alınmasına neden olmuş. Ayrıca Arkaik dönem Phokaia sikkelerinde fok balığının bulunması, kentin adını bu balıktan aldığını doğrulamış. Atinalı önderlerin idaresinde gelen Phokaialılar, Kyme halkı tarafından izin verilen yerde ilk yerleşim bölgesini kurmuşlar. Denizcilikleri ile ünlü Phokaialılar, büyük gövdeli yük gemileri yerine, yüksek hızlara ulaşabilen 50 kürekli tekneleri kullanmışlar. Cenevizliler, Phokaia'yı 1275'te düğün çeyizi olarak Bizans İmparatoru Michael Palcologue'den alıp onararak, yanına bir dış kale inşa etmişler. Phokaia 14. yüzyıl boyunca Türk beyliklerinden Çakabey'in, sonraları da Saruhanoğulları Beyliği'nin yönetiminde kalmış. 1455'te Fatih Sultan Mehmet Phokaia'yı alıp Osmanlı topraklarına katmış. Kanuni Sultan Süleyman döneminde üs olarak kullanılan Foça, 1867'de Manisa eyaletine bağlanmış. 1919'da kısa dönem Yunanlılar'ın işgaline maruz kalmış. 1922'de Kurtuluş Savaşı sırasında da Türk topraklarının içinde yer almış.

Foça mezar anıtı:
İlçe merkezinin 7 km doğusunda yer alıyor. Taş ev-taş kule yapısında olan anıt mezar, büyük bir kaya kütlesinin oyulmasıyla oluşmuş. İki katlı olan anıtta, mezar odası alt katta bulunuyor. Pers egemenliğinde, M.Ö. 546-334 yılları arasında yapılan anıt mezarda, günümüz arkeologlarınca kazı çalışmalarına devam ediliyor. Dış kale: 1678 yılında inşa edilen kale, günümüzde kısmen bütünlüğünü koruyor ve Pitoneks bir görünüm içinde Türk hamamı kalıntılarına sahip. Kybele açık hava tapınağı: M.Ö. 580 yıllarında yapıldığı sanılan ve deniz kıyısında bulunan kutsal alanın yaslandığı kayalık üzerindeki sur duvarları dört ayrı dönemi gösterirken, tanrıça Kybele'nin heykel ve kabartmalarının nişler içinde bulunduğu var sayılıyor. Sur ve Beşkapılar: Ortaçağ'dan kalma şehrin etrafını çevreleyen surların en iyi korunmuş bölümleri, yarımada üzerindeki Bizans, Ceneviz ve Osmanlı dönemlerine ait onarımlar. Kısmen tahrip olmuş mangallı ve kuleli surla, yan yana dizili beş kapı bulunan bölümler görülebiliyor. Ağalar konağı, Şeytan hamamı, Fatih Camii, Osmanlı mezarlığı, Hafız Süleyman mescidi, tiyatro, mozaik ve arkaik duvar ise diğer gezilecek yerler arasında bulunuyor.

Sahil boyunca yapılan yürüyüşler, kısa etaplı fayton gezileri, cafe ve lokallerde atılan yorgunluklar, adalara, koylara yapılan günübirlik tekneturları ve restoranlarda çekilen balık ziyafetleri, Ege'ye karşı içilen serin içecekler, günbatımı seyirleri, Foça içinde ve çevresinde yapılan foto safariler, antik kent gezileri, Foça çarşısında, pazarında yapılan keyifli alışverişler... Foça'da gün böyle geçiyor. Ancak burada hatırlatmam gereken önemli bir nokta var: İnanışa göre, Foça'da var olan ama kesin yeri belli olmayan bir "Karataş" varmış. Bu taşın üzerinden bir kez geçen, ne yapar eder Foça'ya yeniden gelirmiş. Bence yukarıda belirttiğim ve fotoğraflarını da çektiğim güzergâh üzerinde bir yerde, bir taşın olduğu kesin! Çünkü Foça'ya kaçıncı kez geldiğimi ben bile bilmiyorum.

Orak Adası Siren Kalaylıkları başlangıcında yer alan koyda yüzenlere, doğa ilginç yapısı ile görsel güzellikler sunuyor.

Foça'da gezilecek Yerler
Taş Ev, Dış Kale, Ağalar Konağı, Şeytan Hamamı, Siren Kayalıkları, Kybele Açık Hava Tapınağı, Surlar ve Beşkapılar, Fatih Camii, Osmanlı Mezarlığı, Hafız Süleyman Mescidi, Tiyatro, Mozaik Arkaik Duvar.



NASIL GİDİLİR?
İstanbul'dan Çanakkale-İzmir sahil yoluyla ya da Bursa-Manisa üzerinden İzmir'e giderek Foça'ya ulaşabilirsiniz.
Her iki yönden gidildiğinde de, Foca'ya iki giriş bulunuyor.
Foça-İstanbul arası 630 km. İzmir gelişinde 40. km'den girip 26 km sonra Foça'ya ulaşılıyor.
İlçe içinde çeşitli otoparklara araç bırakabilirsiniz.
Foça-yeni Foça arası, 22 km'lik manzarası güzel bir yola sahip.
Foça-Bergama arası ise 56 km.
Aliağa çevresi rafineriye yakınlığı nedeniyle en ekonomik fiyata yakıt alabileceğiniz yer.
Antik kentlere meraklı olanlar için Foça yakınlarında yer alan Bergama'da Akslepion ve Dünyanın en dik tiyatrosuna sahip Akropol gezi alanları, müze ve kent içi bir çok görmeye değer eser barındırıyor.

NE YENİR?
Foça, balıkların doğal yolla beslenebilmeleri için, kayalık ve geniş bir meralık sahil kesimine sahip. Bu nedenle tekirle trol çamur barbunu haricinde üçüncü bir çeşit olan ve ağ ile yakalanan derin su balığı iri kaya barbunu da, 12 ay boyunca Foça'da bulunabiliyor. Akdeniz'e oranla daha az tuzlu serin su balıkları, diğer bölgelere göre lezzet farkına sahip. Foça balık halindeki tezgahlardan balık seçip temizleterek almak ise başlı başına bir keyif. Liman içinde omuz omuza uzanan restoranlar; ahtapot salatası, kalamar tava, tuzda pişmiş sinarit, nar pekmezli sosuyla ızgara mırmır, saragoz, çipuralar, buğulama levrek, midyeli karidesli börekler, balık tavalar, şişler, güveçler, limonlu sarmısaklı roka salatası, nar ekşili kaşık salatası, deniz börülcesi, zeytinyağlılar, yoğurtlu semizotu gibi mezelerle, Ege sofra kültürü ve Ayvalık'la yarışıyorlar.
Foça'da kurulan cumartesi pazarında yöresel ürünleri de taze olarak bulmak mümkün. Turpotu, radika, dikenli sarmaşık, kabak çiçeği, börülce en çok ilgi görenlerden birkaçı. Foça-İzmir yolunda seyahat edenleri kır lokantaları, Menemen yönüne gidenleri yoğurt satıcıları, yolu Kırkağaç'tan geçenleri ise kavuncular bekliyor.

Foça da bulunan ve deniz ürünleri üzerine çalışan restoranların mönülerine bir göz atacak olursak birbirinden farklı lezzetler ve Ege sofra kültüründe Ayvalık'a rakip damak zevkleri ile karşılaşıyoruz işte sihirlitur.com okurlarına bunlardan bir kaçı.

Karides Tava
Ayıklanmış çiğ karidesler tavaya konuyor, tereyağ, pul biber ilave edip 5 dakika pişiriliyor, arzu edilirse çintilmiş diri sarımsakla beraber tabağa sulu sulu konarak servis ediliyor.

Karides Böreği
Karidesler temizlendikten sonra, hafif kavrulmuş soğan ve kıyılmış dereotu malzemesi içine karıştırılıyor, bir miktar safran konuyor. Bu karışım, yufka içine muska böreği şeklinde sarılıp, yağda kızartılıyor.

Midye Sarma
Ayıklanmış çiğ midyeler yufkaya diziliyor rendelenmiş kaşar, doğranmış mantar, dövülmüş sarımsak ile hazırlanan malzeme ile beraber sarılan yufka börek şeklini alıyor. Yufkaya yumurta sürülerek ızgarada çevriliyor, tereyağ sürülüp servise sunuluyor.

Şişte Karides
Bir karides bir mantar şişe diziliyor.Izgarada pişiriliyor, çıkarıldıktan sonra üzerine zeytinyağı, dövülmüş sarımsakla hazırlanan sos dökülüp servis edilirken limon sıkılıp yeniyor.

Acılı Izgara Balık
Çipura yavrusu (Lidaki) veya mırmır balığı seçiliyor. Tuz, sarımsak, pul biber havanda birlikte dövülüp, ölçek olarak her balık için bir kaşık has zeytinyağı ilave ediliyor. Bu karışım içine temizlenen balıklar yatırılıp her tarafına bu sos sürülüyor, bir saat bekletiliyor. Daha sonra kesinlikle kömür ateşi ızgarada, hafif ateşte ağır ağır pişiriliyor. Balıkların içinin iyice pişip etin bel kemiğinden kolayca ayrılabilmesi için yavaş pişirim gerekiyor. Bunun içinde ateşin yakma özelliğini azaltmak amacıyla kor üzerine biraz kum veya kül serpiliyor. Balıklar temizlenirken etine tatlı su değmiyor, lezzetinin kaçmaması renginin beyaza dönmemesi için deniz suyunda yıkanması tercih ediliyor.

Ahtapot Güveç
4 kişilik olarak hazırlanan güveç için çiğ ahtapotlar önce dövülüp soyuluyor, sonra doğranıyor ve bir çömlek içine konuyor. İçine bir litre su, bir çay bardağı sirke, bir limon doğranıyor, beraberce haşlanıyor ve ahtapot suyunu çekiyor. Ahtapot üzerine sebze olarak biber, domates, soğan, sarımsak iri olarak doğranıp yarım saat daha pişiriliyor. Maydanoz serpilip 10 dakika daha ateşte bekletiliyor, rende kaşarla servis ediliyor.

Tuzda Balık
İri balıkların seçildiği tuzda balık pişiriminde, balık etrafına iri cins tuz ve suyla beraber karıştırılarak hazırlanmış hamur sürülüp fırında pişiriliyor. Kendi suyu ile fırınlanan balık, çevresinde ısının etkisiyle kaskatı olan kalıp üzerine maytaplar yakılarak masaya getiriliyor. Balığı yanmaktan koruyan tuz kalıp kırılarak, içindeki kendi suyu ile pişmiş balık servis ediliyor.
Bir çok balık sofrasında meze çeşitleri arasında Ege'nin ünlü deniz börülcesi de tercih ediliyor. 10 dakika süre ile haşlanmış, besleyici değeri yüksek olması için fazla kaynatılmayan börülceler üzerine has zeytinyağı, limon, sarımsakla hazırlanan sos dökülüyor, soya sosu ile tatlandırılıyor.

Eski Foça'nın maket kadar güzel ve küçük koyu, akşam olunca hem restoranların dışarı taşan masaları ile daha bir aydınlanıyor, hem de koyun sahilinde yürüyüşe çıkanlarla hareketleniyor.
Her iki yakada omuz omuza vermiş restoranlardan yoğun olarak yükselen ızgara balık kokularına karışan rakı kokularına yosun kokusu ve parfüm kokusu da ilave oluyor.
Durgun koya vuran ışık yansımaları karşısında geceyi aydınlatan başka sebeplerde oluyor. Eğer Anneler, Babalar günü türünden bir gün kutlanıcaksa restoranın servis şefi havai fişekleri patlatıp konuklardan günün şerefine alkış istiyor. Rekabetin karşı sahile yansıması geçikmiyor. Bu defa bir başka restoran maytapları yakıyor.
Hızlı servisi, saygılı servis elemanları, leziz mezeleri, taze balıkları ile Deniz Balık restoran konukların taktirini kazanıyor.
Deniz Restoran: Aşıklar Yolu Caddesi Zorlu Bedesteni Z1-2
Tel no: 0(232) 812 20 39

NEREDE KALINIR?
Foça'da birbirinden şirin pansiyonlar ve konforlu tesisler bulunuyor. İncir adasında çadır kurma imkanı da var. Sıcak ortamı, manzaralı terası ve limana yakınlığıyla tercih edilen Karaçam Oteli, 1881 yılında yapılmış ve Foça'nın en eski binası, günümüzde apart olarak çalışıyor.

Fokai Pansiyon - 0(232) 812 17 65

Oğuz Pansiyon - 0(232) 812 17 06

İyon Pansiyon - 0(232) 812 14 15

Zeki Pansiyon - 0(232) 812 21 60

Huzur Pansiyon - 0(232) 812 12 03
11212 03

Gümüşlük’te Balık Keyfi.....

Balık, günbatımı ve eğer meraklıysanız
tarihiyle de ilgi çekici bir belde...
Bodrum’a gelenlerin yakınlarına, tanıdıklarına mutlaka sordukları “Balık nerede yenir?” sorusunun tek cevabı vardır genel olarak: Gümüşlük’te. Balıkla özdeşleşmiş bir yer Gümüşlük.

Henüz köy halinden kurtulmamış, nispeten korunmuş bir belde. Arabanızı park edip sahile indiğinizde deniz kıyısında sıra sıra dizilmiş restoranlar ve kalabalık sizi şaşırtacaktır. Müzik çalınmaz restoranlarda ama insanların konuşmasından doğan bir uğultu gezer etrafta.

Akşamüzerleri bir cümbüştür günbatımı ve mutlaka bu günbatımı izlenmelidir. Daha da iyisi gündüzden gelip size hizmet eden bir restoran, kafeterya veya bar önünde orta çakıllı plajda denize girip sonrasında da balık sofrasına kurulmak yapılabilecek en güzel şeylerden biridir Gümüşlük’te.

Balıkla özdeşleşmiştir ama aslında Gümüşlük Beldesi yarımadanın üzerindeki en eski yerleşim yerlerinden birisidir. M.Ö. 4.yy.da Karya hükümdarı Mausolos büyük yeniliklere girişmiş, güçlü ve bayındır bir başkent olarak yeniden düzenlediği Halikarnassos’a yeterince kentli nüfus sağlamak için yarımadadaki Leleg kentlerindeki halkı Halikarnassos’a göçmek zorunda bırakmıştı.

Ancak Myndos ve Syangela’nın halklarını biraz değişik yerlerde Hellen örneğine göre kurdurduğu yeni kentlere yerleştirmiştir. İşte Gümüşlük, Mausolos tarafından kurulan bu yeni Myndos’un harabelerinin olduğu yerdedir. Bugüne ne yazıkki önemli eserler kalmamıştır. Gümüşlük’te hemen karşınıza çıkan Tavşan Ada’sının kıyılarında denizin içinde bile kalıntılara kolayca rastlanabilen bu belde SİT alanı ilan edilmiştir.

Gümüşlük hâlâ eski Bodrum'a has yapısını koruyabilen ender bir yer. Çünkü burada yapılaşmaya izin verilmiyor.
Günümüzde özellikle yerli turistler tarafından iyi bilinen balık lokantalarının olduğu bir yerdir. İrili ufaklı pek çok pansiyon otel ve restoran vardır. Dizboyu suda yürüyerek Tavşan Adası’na gitmek, kayaların arasında güneşlenerek denize dalmak mümkündür.

Gusta Restaurant bu yıl açılan, civardaki lokantalara kıyasla biraz daha şık ve farklı bir konseptle müşterilerini ağırlayan bir yer.
Bazı otel, pansiyon ve lokantanın çatı katlarındaki teraslardan görülen dinlendirici manzara ve güneşin batışı olağanüstüdür. Restoranlardaki yiyeceklerin kalitesi şaşılacak derecede iyidir. Dönüşte yörede pek azı çalışır durumda olan yel değirmenleri keyifle seyredilebilir.
gumusluk
Akvaryum Restoran, İlknur ve Cengiz Özbaşaran çiftinin olanca titizlik ve ihtimamla işlettikleri balık lokantası. Gümüşlük yalısına indiğinizde ilk karşılaşacağınız yerlerden birisi.

Büyülü bir koy. Sessiz, sakin, huzurlu… Kendinizi dinleyebileceğiniz, dinlenebileceğiniz ve belki de bir daha geri dönmek istemeyeceğiniz doğal bir liman. Dolunayda denizin gümüş rengine büründüğü, balıkları da denizi gibi gümüşten olan bir diyar… Gümüşlük.

Bodrumun en bakir kalmış yerlerinden biridir Gümüşlük; minik köy evleri, mandalina bahçeleri, balık restoranları ve manzarasıyla sizi kendisine âşık eden bir masal kentidir. Bu masal kentinde yapmanız gereken en önemli şey ise kendinizi bırakmaktır; berrak deniz sularına, dalga seslerine, yosun kokularına, gün batımının alacalı renklerine.

Koyun karşısındaki adaya denizin içinden yürüyerek gitmek, akşamları sahilde sıralanmış restoranlardan birinde oturup, güneşin batışını izlemek ayrı bir zevktir burada. Ve tabii bir de Gümüşlük’ün gümüş gibi balıklarının tadına varmak…

Gümüşlük’te gurme keyfi

Sıra sıra dizilmiş balık restoranlarında enfes balıkların, mezelerin tadına varmak Gümüşlük’ün olmazsa olmazlarından. Favasıyla, deniz börülcesiyle, zengin salatalarıyla tam bir Ege mutfağıyla karşı karşıyasınız bu küçük koyda. Rakı-balık keyfini doyasıya yaşayabileceğiniz Gümüşlük’te, şarabı da es geçmemek gerek. Güneşi, yıllanmış şarabınızı yudumlarken batırmak apayrı bir keyif burada.

Gümüşlük’teki restoranların birçoğu tat ve hizmet konusunda gerçekten çok iyi. Yaklaşık 15 tane restoranın bulunduğu bu yerde, sunulan meze ve balık çeşitleri genelde aynı. İşletmeleri birbirinden ayıransa jestleri ve sunumları. Restoranlarda balıklar her daim taze, manzaraysa hep aynı güzellikte. Burada kendinizi bir film karesindeymişsiniz gibi hissedebilirsiniz. Üstünüzde yıldızlar, kulağınızda dalga ve kadeh sesleri, tabağınızda Ege’nin en taze balıkları, karşınızda sevdikleriniz.

Gümüşlük’te balık yiyebileceğiniz adreslerden bazıları:

Aquarium Balık Restaurant

Akvaryum Restoran; Gümüşlük’ün hemen girişinde, köşede sizi karşılayacaktır. Cengiz Bey ve eşinin işlettiği Akvaryum; yemeklerinin lezzeti, temizliği ve nazik personeliyle dikkatleri hemen üzerine çekiyor.

Çok kaliteli bir şarap koleksiyonuna sahip bu yerde, Kav şaraplarını denemeden geçmeyin. Yemek sonrası çikolatalı sufle isteyecekseniz önceden sipariş vermeniz gerekiyor. Suflenin yanı sıra Gaziantep’ten özel olarak getirilen “İmam Çağdaş” baklavalarını da bu mekânda tatma imkânına sahip olabilirsiniz.

Adres: Gümüşlük Sahili, Tavşan Adası karşısı, Gümüşlük, Bodrum
Tel: 0252 394 36 82
Web site: www.aquariumgumusluk.com

Mimoza Restaurant

Saklı kalmışlığıyla ön plana çıkan Mimoza, limanın sonundaki taş iskelenin hemen yanında bulunur. Farklı bir dekorasyona sahip bu mekânda; sizi denizde yüzen çiçekler, suda yanan mumlar, hasır tavanda yer alan rengârenk kabak lambalar karşılayacak. Tüm bunların yanı sıra denize sıfır masalarda keyfini süreceğiniz meze ve balıklar, hem sizi hem de ruhunuzu doyuracak. Özel badem ezmesinin ve özel kahvenin tadına bakmadan buradan ayrılmamalısınız.

Adres: Gümüşlük Yalı Mevkii, Gümüşlük, Bodrum
Tel: 0252 394 31 39
Web site: www.mimozagumusluk.com

Balıkçı Ali Rıza’nın yeri

Balıkçı Ali Rıza’nın yeri, Gümüşlük’ün en eski restoranlarından biri. 1976’dan bu yana hizmet vermekte olan bu mekânda 35 çeşit sıcak ve soğuk meze sunuluyor. Mutfaktaki malzemelerin hepsi Gümüşlük köyünden sağlanıyor. Ali Rıza’nın yerine gelip de restoranın özel yemeklerinden tatmamak olmaz tabii. Tuzda balık, kabak çiçeği dolması, yaprak sarma ve Palanga Böreği mutlaka denemeniz gerekenler arasında.

Adres: Gümüşlük Yalısı Sağdan İkinci, Gümüşlük, Bodrum
Tel: 0252 394 30 47
Web site: www.balikcialirizaninyeri.com

Gümüş Kafe Balık
1988’den beri açık olan Gümüş Kafe’de; Türk, İtalyan ve Fransız mutfaklarından seçme yemekler ve deniz ürünleri sunuluyor. Mekânda genellikle caz müziği çalınıyor. Bodrum’un en eski taş binalarından biri olan Gümüş Kafe’de, taş fırında zeytin odunu ile pişirilmiş aromalı güveçler tadabilirsiniz.

Adres: Gümüşlük Yalı Mevkii, Gümüşlük, Bodrum
Tel: 0252 394 42 34
Web site: www.gumuscafe.com

Başka ne yapmalı?

Gümüşlük, eski adıyla Mindos kentinde yapacaklarınız, balık yemekle sınırlı değil tabii. Koyun karşısında kalan Tavşan Adası ziyaret edilmesi gereken yerler arasında. Bir zamanlar tavşanların yaşadığı bu adada fotoğraf çektirebilir, Kayra döneminden kalan antik kalıntıları da inceleyebilirsiniz.

Konaklama

Gümüşlük’te konaklama için birçok alternatif mevcut. Küçük oteller, apartoteller, pansiyon ya da kiralık yazlıklar şeklinde beklentinize göre kalacağınız yeri ayarlayabilirsiniz. Ancak sabahları kalkar kalmaz gözlerinizin denizle buluşmasını istiyorsanız tercihinizi pansiyonlardan yana kullanmanız daha doğru olacaktır. Böylece öğlenleri pansiyonun bahçesindeki zeytinlerden yapılmış olan zeytinyağlı yemekleri yiyebilir, akşamları da Yalı’daki balık restoranlarında Ege mutfağının tadına varabilirsiniz.

Peki, bu balıkçı köyüne nasıl gideceksiniz?

Gümüşlük, Milas Bodrum Havaalanı’na 60 km, Bodrum'a 25 km, Turgutreis'e ise 7 km uzaklıkta. Bodrum şehirler arası otobüs terminalinden kalkan minibüslerle buraya varmak mümkün. Garajdan kalkan dolmuşlarla Gümüşlük’e gelmekse yaklaşık 50 dakika. Dolmu;ş önce Gümüşlük merkezde durur, köyde inecek yolcularını indirir ve yaklaşık 1 km uzaklıktaki Gümüşlük Yalı’ya doğru devam eder.

Eğer kendi aracınızla gidecekseniz, Dereköy yolu üzerinden Bodrum'dan yaklaşık 40 dakika sürecek bir yolculuğa kendinizi hazırlayın.

Gümüşlük’e vardıktan sonra geldiğiniz yolu unutmak isteyeceksiniz; geri dönmek hiç
içinizden gelmeyecek. Kristal berraklığındaki denizi, Tavşan Adası’nı, sahildeki balık restoranlarıyla bu küçük ve bakir balıkçı köyünü arkanızda bırakmak hiç de kolay olmayacak.

Bodrum ;Mazı

Bodrum'un yanıbaşında, Bodrum gürültüsünden ve kalabalığından uzak Mazı ;

Bodrum'a 20 kilometre uzaklıkta bakir bir cennet, sessiz güzel Mazı... Dünyanın en hareketli tatil beldelerinden Bodrum'un yanıbaşında dingin bir atmosfer. Kafa dinleyip enerji depolamayı hedefleyenleri bekliyor. Tepelerdeki zeytin ve çam ağaçlarının arasından süzülerek gelen hoşrüzgarlar eşliğinde, Gökova Körfezi'nin billur gibi suyuna girmeyi kim istemez?

Bir zamanlar Bodrum'a yakın olan Kadıkalesi, Türkbükü, Yalıkavak, Turgutreis, Gümüşlük'ün sakinliğinde yaşayıp geceleri Bodrum'a inip çılgın saatler yaşamak mümkündü. Ancak zaman içinde Bodrum geceleri genişleyerek artık bu saydığımız yerleri de içine aldı.

O halde yeni yerler keşfetmek lazım. Bilen zaten biliyor ama biz bilmeyenlere biraz anlatalım Mazı'yı. Mazı aşağı ve yukarı Mazı olmak üzere iki yerleşim yeri. Köyün büyüklerinden öğrendik ki yukarı Mazı tarihte korsan saldırılarından korunmak için tepelere kurulmuş. Bu yüzden yukarı Mazı'yı denizden görmek mümkün değil.

Aşağı Mazı ise eşsiz uzun sahiliyle, serin havasıyla, balık lokantaları, pansiyonlarıyla, zeytin ve binlerce anıt ağacıyla tam bir saklı cennet.

Saklı cennetin koylarını gezelim beraberce. Ilgın, Sedef, Kargılı, Feslikan, Yalıkoyu, Akarca, Çatal, Çamlık ve Şeytan deresi ve harabelerin bulunduğu Kisebükü, birbirinden enfes koylar.

Pırıl pırıl bakir kumsallarda, mandalina, zeytin ağaçları ve mor zakkum çiçeklerinin gölgesinde denize girmenin tadına doyamayacaksınız.

Mazı'nın bir başka özelliği ise köyün balıkçılarıyla beraberce sabah ava çıkmak. Balık geçiş yollarına bir gün önceden serpilen ağları toplamak anlatılmaz bir keyif. Sabahın ilk ışıklarıyla birlikte denize açılan balıkçıların herhangi birinin teknesine atlayıp bu keyfi yaşamanız mümkün. Bu bir gelenek Mazı'da. Orada herkes balıkçı. Tabii ki misafirler de...

NASIL GİDİLİR?

Mazı'ya Bodrum içinden, Mazı'nın İnceyalı ve Hurma sahilinden de Bodrum'a karşılıklı her saat başı minibüs var. Ayrıca Milas'tan da Mazı'ya minibüsler kalkıyor. Bodrum'dan kendi aracıyla gitmek isteyenler ise Mazı'ya ulaşmak için Güvercinlik'ten Mumcular yoluna sapmalı. Çam ve zeytin ağaçlarıyla çevrili virajlı ama tehlikesiz yolları aştıktan sonra, önce Yeniköy, ardından da Yukarı Mazı köylerini geçerek aşağı Mazı köyüne ulaşılıyor. Mumcular yol ayrımıyla aşağı Mazı tam 20 kilometre, saat olarak ise yaklaşık 30 dakika. Aşağı Mazı köyünden İnceyalı sahiline ise 2 km'lik bol virajlı asfalt yoldan iniliyor.

NE ALINIR?

Köy halkının erkekleri balıkçılıkla kadınları da halıcılıkla uğraşıyor. Her evde ünlü Milas halılarını dokunduğu tezgahlar var. Birinci elden ve uygun fiyatla halı alınabiliyor. Biz sorduk, belki size de bir fikir olabilir diye yazıyorum. 4 metrekarelik bir halı 600 ile 800 YTL arasında değişiyor. Yünler kazanlarda kök boyayla boyanıyor. Her biri genç kızların el emeği göz nuruyla dokunuyor. Hiçbirinin bir başka benzerini bulamazsınız. Ayrıca dilerseniz avans vererek istediğiniz boy, renk ve desende halı siparişi de verebilirsiniz.

NE YENİR?

Tabii ki başta deniz ürünlerini tavsiye ediyoruz. Mevsimine ve denizin durumuna göre değişse de ahtapot olmadan sofraya oturulmuyor. Önce soda, ardından da süt içinde bekletilerek yumuşatılıp lezzet katılan sübye mutlaka yemelisiniz. Bulursanız tabii ki sokkan, akya, mercan, lagos... Ama barbun, karabida da kaçırılmaz lezzette. Hele tadını özlediğimiz mis kokulu has domates çok güzel. Ağaçtan kopartılan limonla, köyün ürettiği zeytinyağının karıştırıldığı salata benim için en güzel olan şeydi.

NEREDE KALINIR?

Mazı'da otel yok. Köy evlerinden bazıları pansiyon haline dönüştürülmüş. Hepsi tertemiz odalara, banyolara sahip. Oda fiyatları ise kahvaltı ve akşam yemeği dahil günlük 30 milyon. Yani üç kişilik bir aile günde 30 milyona kalabilir Mazı'da. Tabii ki ekstralar hariç. İşte bazı pansiyonlar: Hurma sahilinde bulunan Muhterem Akkaş'a ait Akkaş Pansiyon (0 252 339 20 95 - 0532 6567391 ), İnceyalı sahilinde Mehmet Taş'a ait Taş Pansiyon (0 252 339 20 89), Hacer ve Mustafa Dündar'a ait Sahil Pansiyon.( 0252 339 21 31-339 21 47 ) Bu arada isteyen sahilde çadır da kurabilir.

Avanos

ELLERİN TOPRAKLA, RÜZGARIN KAYALARLA DANSI

Avanos, Kapadokya’nın gizemli bölgelerinden birini oluşturur. Malum, Kapadokya, milattan önce 4 bin yılına kadar uzanan tarihiyle, bu topraklarda Hıristiyanlık dininin oluşum merkezi olması, olağanüstü doğa harikası peribacaları ve yer altı şehirleriyle ünlü.

1967 yılında İtalyanların Topaklı Höyüğü’nde yaptıkları kazılardan elde edilen bulgulara göre; Avanos’un tarihinin Etiler’e kadar uzandığı söylenmekte. Hititler, Medler, Frigler, Asurlular, Persler, Keltler, Kapadokya Krallığı, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar çeşitli sürelerle Avanos tarihinin değişik evrelerinde yer almışlar. Pek çok tarihçiye göre, Avanos’un ismi Hititler döneminde Zuwinasa, Asurlular döneminde Nenansa, Bizanslılar döneminde Venessa’dır. Avanos kelimesinin ne anlama geldiği konusunda çeşitli iddialar söz konusu. Selçuklular döneminde Avanos ismine kaynaklık eden “Evenuz” kelimesinin ayrıştırılmasında “Evani”, kap, mutfakta kullanılan kaplar, kacaklar, mutfak eşyaları anlamına gelmektedir. “Evenüz” de çanak, çömlek yapan bir yer olduğuna göre “Evani-öz, Even-öz”, yani kap yapan, çanak çömlek yapan kasaba anlamına gelmekte. Avanos1888′de ilçe olan Avanos, Nevşehir’e bağlı, Kızılırmak’ın iki yanına yerleşmiş 12 bin nüfuslu turistik bir ilçe. Pek çok film ve hikayeye konu olan Kızılırmak, ilçeyi doğudan batıya tam ortadan ikiye ayırır. Hititler döneminde ismi “Marassantia”, Bizans döneminde ise, “Halys” olan ırmak, Avanos’un iki yakasını, ikisi çevre yolu, biri taş, diğeri asma olan dört köprü ile birbirine bağlar. Taş köprü ve Türkiye’nin ikinci asma köprüsü olan Tahta Köprü görülmeye değer. Kızılırmak’ın kuzeyinde yer alan bölüm, Avanos’un eski yerleşiminin olduğu, çarşı ve hükümet binalarının bulunduğu kısım. Diğer taraf, daha çok ikamet amaçlı yerleşimin hakim olduğu bölümü oluşturuyor.

Eski bölgedeki yapıların çoğu, üst üste geçmiş bir görüntü verir. Kisir taşı kullanılarak yapılmış bu eski bölgedeki evlerin birindeki bir odaya kazma vurulsa, oradan başka bir evin odasına ulaşılır. Büyük çoğunluğu 100-150 yıllık bir geçmişe sahip bu evlerin ön cephelerinde taş işçiliği dikkat çekici.
Avanos, Kapadokya’nın el sanatları merkezi gibi. Ekonomi, özellikle son yıllarda turizme dayalı bir şekilde yürümekte. Çanakçılık ve halıcılık turizmin temelini oluşturuyor. Özellikle çanakçılık, Avanos turizmine hayat verir.
Hititlere kadar uzanan geçmişiyle bir ata mesleği. Şu an Avanos’ta, çoğunluğu geleneksel yöntemlerle çalışan 50 civarında işlik bulunmakta, bu işliklerde 150′si çanak ustası olmak üzere 250 kişi çalışıyor, bunların yakınları da hesaba katıldığında, bugün yaklaşık 1500 kişi fiilen bu sektörden geçinmekte.
Avanos turizmindeki bir önemli sektör de, halıcılık. Bunun dışında, son yıllarda yaygınlaşan “ev şarapçılığı” da, Avanos turizminde giderek önemli bir paya sahip olacak gibi görünüyor.
Zengin bir yemek kültürüne sahip Avanos’un geleneksel yemeklerinin tadı da vazgeçilmez. Tarhana çorbası, ağ pakla (kuru fasulye), bağ pilavı, güveç, bazlama, hamursuz, çığıtma ve şimdilerde pek çok restoranda, konuklarına sunulan ve testi kebabı olarak anılan fırında çömlek eti, en vazgeçilmez lezzetlerinden.
Avanos’ta gezilecek çok yer var
Çanak atölyelerinin çoğunluğu şehir merkezinde. Her biri kayadan olma doğal mağaralardan oluşur. Yamanlı kilise, Avanos’un Yeni Mahalle Mevkii’nde bulunan eski bir kilise. 4. ve 6. yüzyıllar arasındaki Hıristiyanlık kültürünü temsil eden kilisenin içinde, çeşitli tarzlarda haç resimleri bulunuyor. Bazı özel günlerde, turistlerin talebi üzerine bu kilisede ibadet yapılabiliyor. Çeç Tepesi, Avanos’un 15 kilometre batısında, yüksek bir tepede yer alır. Bazen kovboy şapkasına, bazen huniye benzetilen Çeç, 300 metrelik bir alanda kurulu, yarı çapı 50, yüksekliği 30 metre olan bir tümülüs. Saruhan Kervansarayı, İpek yolu üzerinde ve Avanos’a beş kilometre mesafede bulunan, 13. yüzyıl Selçuklu eseri. Paşabağ, Avanos’un 3,5 kilometre uzağında ve Zelve yolu üzerinde. Şapka türü peribacaları burada bulunuyor.
Zelve, Paşabağ bölgesinin devamında ve yolun sonunda. 9-13. yüzyıllar arasında bölgedeki ilk Hıristiyanların ikamet merkezi. Yaklaşık 15 civarında kilisenin yer aldığı Zelve Vadisi’nde; Balıklı, Geyikli ve Üzümlü Kilise, vadinin en ünlü kiliseleri. Avanos’a bağlı Çavuşin, beş kilometre mesafede küçük bir köy.
Köyde; Çavuşin Kilisesi, Vaftizci Kilise ve Bizans İmparatoru Nicefor Fokas adına yapılan Güvercinlik Kilisesi var. Özkonak yer altı şehri: Avanos’un 13 kilometre uzaklıktaki Özkonak Kasabası’nda. Dört kattan oluşuyor, en alt katta da yeraltı şehrinin cezaevi bulunuyor.
Alaaddin Camisi, Selçuklu döneminin Avanos’taki ilk ve en önemli eseri. Avanos’un ilk yerleşimi olan Alaaddin Mahalle’sinde.
Bunların dışında, Avanos’un beş kilometre uzağında Deve Bağırtan Mevkii’nde ” kum sekisi ” olarak bilinen, girişi taşla kaplı tarihsel bir kalıntı var.
Avanos, hala geçmiş dönemlere ait pek çok yönü ve gizemiyle tarihin merkezi gibi. Kapadokya’nın önemli turistik noktaları Göreme, Ürgüp, Uçhisar, Ortahisar, Mustafapaşa’ya birkaç kilometre, Kaymaklı ve Derinkuyu Yeraltı Şehirleri’ne 30 dakika mesafede olup, buraları gezmek için de uygun bir hareket noktası durumunda.
İsmet İNCE